De oudste geschiedenis van het gebied rond het Traianusplein is in nevelen gehuld. Schaarse vondsten wijzen op de aanwezigheid van Neanderthalers en hun voorgangers in de regio. In het landschap zoals dat zich na 130.000 v.Chr., na de voorlaatste ijstijd, ontwikkelde, zijn de sporen van jagers en verzamelaars in het zand van ‘de zander’, het overblijfsel van de stuwwal, verloren gegaan.
De eerste echte sporen van bewoning dateren van rond 12.000-10.000 v.Chr. Laat Paleolithische kuilen met vuursteenfragmenten worden gevonden op het terrein van de St. Maartenskliniek. Tot de eerste echte bewoners van ons gebied mogen we de Klokbekerboeren rekenen (2500-2000 v.Chr.). Op de Hunnerberg zijn hun graven gevonden.
Uit de Midden Bronstijd (1800-1100 v. Chr.) dateren de graven op het Kops Plateau en op de Hunnerberg. In de Late Bronstijd (1100-800) begraaft men zijn doden in zogenaamde Urnenvelden, gekenmerkt door heuveltjes, langwerpige en ronde grafheuvels.
De tijd vanaf 800 tot aan de komst van de Romeinen _+ 50 v.Chr. wordt de IJzertijd genoemd en er wordt nog steeds begraven. Rond 400 v. Chr. wordt een krijgsheer bijgezet in een crematiegrafveld waar nu het Traianusplein is. In zijn graf worden de verkoolde resten van zijn strijdwagen, paardentuig en speerpunt gevonden. De invloed van de kelten is dan al voelbaar. Die invloed komt naar voren in de glazen La Tène armbandjes die hier in grote hoeveelheden gevonden worden. Maar ook de strijdwagen op het Traianusplein en een pronkwagen uit Wychen zijn afkomstig uit Midden Europa, het Keltische homeland. We zien het aan offers van zwaarden en emmers in water en, later, de introductie van Keltisch geld; de zogenaamde regenboogschoteltjes. Maar dan zitten we al bijna in de Romeinse tijd.
In de late IJzertijd wordt ons gebied bevolkt door de Eburonen, die later opgaan in de uit Hessen geïmporteerde Bataven. Deze Bataven kiezen het gebied rond het Valkhof uit om hier hun hoofdstad te stichten, het Oppidum Batavorum. Op het Kops Plateau en de Hunnerberg worden de IJzertijdsporen door de Romeinen grotendeels opgeruimd.